Ca dao dân ca – Phần 5

Con cò nó mổ con lươn
Bớ chị ghe lường muốn tía tui không?

Con ơi ở lại với bà
Má đi làm mắm tháng ba má về.

Con tôi khát sữa bú tay
Ai cho bú thép ngàn ngày mang ơn.

Cha chài mẹ lưới con câu
Thằng rể bắt cá con dâu mò sò.

Cha mẹ ở túp liều tranh
Sớm thăm tối viếng mới đành dạ con.

Chim uyên ăn trái nhãn lồng
Thia thia quen chậu vợ chồng quen hơi.

Chim chuyền nhành ớt líu lo
Mảng sầu cô bạn ốm o gấy mòn.

Chiều chiều chim vịt kêu chiều
Bâng khuâng nhớ mẹ chín chiều ruột đau.

Chiều chiều lại nhớ chiều chiều
Nhớ người quân tử, khăn điều vắt vai.

Chiều chiều lo bảy lo ba
La cha mẹ già đầu bạc tuổi cao.

Có chồng mà chẳng có con
Khác gì hoa nở trên non một mình.

Chàng đi Châu Đốc Nam Vang
Nỗi sầu em chịu, đa mang một mình.

Chim kêu ải Bắc non Tần
Nửa phần thương mẹ, nửa phần thương anh

Chim khôn lót ổ lựa cành
Gái khôn kiếm chốn trai lành gởi thân

Chẳng lo thân bậu với qua
Lo chút mẹ già đầu bạc tuổi cao.

Chàng ơi phụ thiếp sao đành
Dưới sông cá lội, trên cành chim kêu.

Chàng ơi đưa gói thiếp mang
Đưa gươm thiếp vác cho chàng đi không.

Chữ rằng họa phước qua môn
Chữ giàu dễ kiếm, trai khôn khó tìm.

Chồng khôn vợ đặng đi giày
Vợ khôn chồng đặng có ngày làm quan.

Chuông già đồng điếu chuông kêu
Anh già lời nói em siêu tấm lòng.

Chùa hư tốn ngói của làng
Anh hư cơ nghiệp tại nàng lang dâm.

Chữ thương em gánh để đâu
Chỉ cho anh vớt kẻo sầu nặng vai.

Chồng người xe ngựa người yêu
Chồng em khố vải em chiều em thương.

Chồng em áo vải em thương
Chồng người áo gấm xông hương mặc người.

Chiều chiều ra đứng bờ mương
Bên tình bên hiếu biết thương bên nào?

Còn cha gót đỏ như son
Đến khi cha mất gót con chôn bùn.

Có chồng mặc kệ có chồng
Còn đi chơi trộm kiếm đồng mua rau.

Có chồng mặc kệ có chồng
Còn duyên anh ẳm, anh bồng, anh thương.

Có chồng năm ngoái năm xưa
Năm nay chồng bỏ như chưa có chồng.

Còn cha còn mẹ thì hơn
Không cha không mẹ như đờn đứt dây.

Cơm sôi chắt nước bớ mình
Đừng cho cơm nhảo má rầy đến anh.

Chàng về cho chóng mà ra
Bỏ em chờ đợi sương sa lạnh lùng.

Chim bay về núi tối rồi
Để em toan liệu rửa nồi nấu cơm.

Chim uyên xuống giếng tha mồi
Thấy em đau khổ đứng ngồi không yên.

Cha mẹ già ăn những cá thu
Bắt con bỏ đói mù mù tăm tăm.

Cố mang gông , tay bồng con đỏ
Trời hỡi ông trời, vợ nhỏ thương hơn.

Chết ba năm, anh cũng hiện hồn
Đầu thai chim điểu xem em phụng thờ ra sao?

Chùa hư ngói đổ, ông phật gỗ cũng rầu
Chín chuyên chê bậu lập lầu treo chuông.

Con chim se sẻ nó đẻ cột đình
Bà ngoại đẻ má má đẻ mình em ơi.

Cửa Tam Quan có bốn chữ đề
Anh mắc vòng lao lý em chớ hề viếng thăm.

Chữ Trung chữ hiếu còn thiếu chữ ân tình
Đạo chồng nghĩa vợ, sao mình vội vong.

Chừng nào cầu sắt gãy hai
Sông Sài Gòn lấp cạn anh sai lời nguyền.

Có than có thở có nỗi phân trần
Tóc không se lại rối, ruột anh không giần lại đau.

Cầm cây viết nhỏ, anh khẽ bỏ xuống cái giếng vàng
Dù anh thi không đỗ, em cũng bảo toàn mẹ cha.

Con quạ đen lông anh kêu bằng con ô thuớc
Em có chồng rồi , vô phước anh thương.

Con cá dưới sông con lội con nhào
Đường chông gai anh đừng có phụ
Chỗ sang giàu em không ham.

Cây đa trốc gốc thợ mộc đang cưa
Anh với em tuổi tác đã vừa
Tại cha với mẹ kén lừa sui gia.

Cần Thơ, Vàm Sáng, Ba Láng, Phong Điền
Anh thương em cho bạc cho tiền
Đừng cho lúa gạo xóm giềng cười chê.

Con chim bị ná, con cá bị câu
Anh với em ý hiệp tâm đầu
Đôi bên cha mẹ làm sầu đôi ta.

Con vợ lớn đánh con vợ nhỏ
Chạy ra cửa ngỏ cắm cổ kêu trời
Nhất phu lưỡng phụ ở đời đặng đâu.

Cha tôi già mẹ tôi yếu
Em tôi còn nhỏ xíu
Không ai trải chiếu đắp mền
Bổn phận tôi báo bổ ơn đền mẹ cha.

Chẳng thà tôi ăn rách mặc rưới
Lang thang lưới thuới
Để cha mẹ ăn no mặc lành
Nghĩ công ơn cha mẹ sanh thành dưỡng nuôi

Chẳng thà tôi bận rách rưới
Lang thang lưới thuới, để cha mặc đồ lành
Cám ơn cha mẹ sanh thành vợ tôi.

Con chim bay mến cội, con cá lội mến đìa
Dầu em đây có chồng xa cách mấy năm
Thì em phải trở về thăm mẹ với cha.

Cây khô chết đứng giữa đồng
Mầng dâu trăm chuyện, mẹ chồng còn chê
Mẹ chồng đã lớn còn quê
Mầng đâu đủ chuyện, mà chê nổi gì

Chim kêu về núi, con gà dưới suối nó gáy chầu đôi
Đêm năm canh anh không ngủ lại ngồi
Đêm đêm nghĩ lại bồi hồi lá gan.

Con ơi con ở với bà
Má đi mầm mắn tháng ba má về
Má về có mắm con ăn
Có khô con nướng có em con bồng.

Cò ke cút kít cù nhằn
Không ai uống rượu cho bằng ba tôi
Uống rồi ngã tới ngã lui
Đút đầu vô bụi lú đuôi ra ngoài.

Cúc dưới sông kêu bằng cúc thủy
Sài Gòn xa chợ Mỹ cũng xa
Viết thơ thăm hết mọi nhà
Trước thăm phụ mẫu sau là thăm em.

Chim đa đa đậu nhánh đa đa
Chồng gần không lấy, đi lấy chồng xa
Một mai cha yếu mẹ già
Chén cơm ai bới , bộ kỷ trà ai dâng.

Cha mẹ giàu thì con thong thả
Cha mẹ nghèo con vất vả gian nan
Sáng ngày lên núi đốt than
Chiều về xuống biển cào hang cua cồng.

Cách sông cách thủy
Em se sợi chỉ bắt cầu
Mười hai tấm ván, em lập cái quán chín mươi hai tầng
Bán buôn nuôi mẹ cầm chừng đợi anh.

Con gái bên Đông lấy chồng bên Tống
Tay cầm dùi trống miệng thổi ống tiêu
Lòng dặn lòng ai đổ đừng xiêu
Ví như Kim Trọng Thúy Kiều thuở xưa.

Chiều chiều ông Nữ đi câu
Sấu ăn ông Nữ biết đâu mà tìm
Tìm vàng tìm bạc dễ tìm
Tìm cha tìm mẹ khó tìm em ơi.

Cá rô ăn móng dợn sóng bờ đìa
Ba không thương má, má lại vặn khóa bẻ chìa
Chìa hư ống khóa liệt
Hai đứa mình cách biệt xa nhau.

Chim sâu lót ổ thềm đìa
Em ơi chìa hư ống khóa liệt
Cho hai đứa mình tư biệt ba bốn tháng nay
Cơm ăn chẳng đặng mà áo gài hở bâu.

Cá rô ăn móng gợn sóng dưới đìa
Ba không thương ba lại vặn khóa
Má không thương má lại bẻ chìa
Chìa hư ống khóa liệt hai đứa mình từ biệt mẹ cha.

Châu chấu phực bóng đèn chạo hực
Nhền nhện giăng đón bắt chuồn chuồn
Từ dưới tôi lên đây quá đổi xa trường
Kết duyên đây không đặng đoạn trường biết bao.

Con chim trên nhành bẻ lá
Con cá dưới biển hóa long
Cá lòng tong ăn bóng ăn rong
Anh đi lục tỉnh giáp vòng
Tới đây ông trời khiến đem lòng thương em.

Con chim nho nhỏ ăn trên đám cỏ
Anh gương cung bắn nó, nó chẳng có bay
Anh thương em tám chín năm nay
Còn một năm nữa, cắt tóc giao tay
Lòng anh thương ai biết, dạ trời còn hay.

Cá rô ăn móng dợn sóng dưới đìa
Ba không thương, vặn khóa
Má không thương bẻ chìa
Chìa hư ống khóa liệt
Đôi ta cách biệt bảy tám năm trường
Chim sa cá lỵ, chuồn chuồn lụy rơi.

Chanh chua muối chát mật ngọt gừng cay
Gừng cay sáu tháng còn cay
Muối mặn ba năm còn mặn
Tư ngày anh gá nghĩa với em rồi
Tám chín năm nay còn một năm nữa mới đầy giáp tay.

Cục đá lăn nghêng lăn ngửa
Tôi thò tay khéo sửa
Cục đá lại lăn đứng
Tôi coi không xứng
Tôi sửa nó lại lăn dẹp
Tôi coi không đẹp
Tôi sửa nó lại lăn tròn
Này bạn mình ơi, giận thời tôi nói vậy
Chớ dạ anh vẫn còn thương em.

Con cá đối nằm trong cối đá
Sợi chỉ xanh, sợi chỉ đỏ, bỏ lộn sợi chỉ vàng
Chim en chim én, chim nhạn chim nhàn
Ba bốn con tòng tam tụ ngũ
Đậu mai mai rũ, đậu liễu liễu tàn
Từ ngày anh xa cách con bạn vàng
Cơm ăn chẳng đặng, như Phụng Hoàng bị tên

Con mèo trèo lên cây táo
Mẹ chồng nương náo, chưởi mắng nàng dâu
Bà ơi không sợ bà đâu
Bà đừng chửi mắng mà mang tiếng đời
Bà cưới tôi có rượu có trầu
Có đưa có rước, nàng dâu mới về
Tôi về bà nhún bà trề
Để con bà ở lại tôi về xứ tôi
Xứ tôi là xứ Tân Châu
Cũng có ngựa ô, ngựa bạch ngựa hồng của tôi.

Dạo chơi quán cũng như nhà
Lều tranh có đạo hơn tòa ngói tô.

Dao vàng cắt ruột máu rơi
Ruột đau chẳng mấy bằng lời em than

Dứt tình kẻ ở người đi
Cũng như Kim Trọng biệt ly Thúy Kiều.

Dậm chân xuống đất, khóc ngất kêu trời
Luyên duyên ai gá tiếng đời em mang.

Đã mang lấy cái thâm tằm
Không tơ vương nữa cũng nằm trong tơ.

Dao phai kề cổ, máu đổ tôi không mang
Chết tôi tôi chịu chớ buông nàng tôi không buông

Đất bằng thủy tổ sinh ra
Đời con mau lớn, đời cha mau tàn.

Đói lòng ăn đọt chà là
Để cơm nuôi mẹ, mẹ già mòn hơi

Đi đâu cho thiếp theo cùng
Đói no thiếp chịu lạnh lùng thiếp theo
(Nắng mưa có thiếp lạnh lùng có nhau)

Đi đâu bỏ nhện giăng mùng
Bỏ đôi áo lạnh bỏ phòng quạnh hiu.

Đêm nằm trách má hờn cha
Chỗ gần không gả, gả chỗ xa mịt mù.

Đôi ta như vợ với chồng
Chỉ hiềm một nổi ông tơ hồng chưa se.

Đi đâu đường đất một mình
Phất phơ chéo áo giống hình phu quân.

Đi đâu xuồn nhỏ bớ nàng
Nước vô ai tát cho nàng nghỉ tay.

Đêm nằm bỏ tóc qua mình
Thề cho bán mạng kẻo tình em nghi.

Đem nằnm nghe vạc trở canh
Nghe chim vỗ sáo, nghe anh vỗ nàng.

Đêm ngồi ôm gối thở than
Gối ơi hỡi gối, bạn lang xa rồi

Đêm khuya vắng vẻ anh thỏ thẻ hỏi nàng
Chồng bậu để bậu có làng hay không?

Đồng hồ liệt máy vì bởi sợi dây thiều
Anh xa em vì bởi cuộn chỉ điều se lơi.

Đi ngang nhà má, hai tay con xá, hai cẳng con quì
Lòng thương con má xá gì thân con.

Đường nghiêng xe lửa chạy cũng nghiêng
Gặp mặt em đây là gái thuyền quyên
Lời phân chưa cạn, nước mắt liền vội tuôn.

Đi ngang nhà nhỏ
Lóng tai nghe rõ, phụ mẫu đánh nàng
Tứ bề đóng cửa song loan
Muốn vô chịu thế cho nàng đôi roi.

Đường đi năm bảy bữa, xe lửa chạy cũng gần
Muốn ăn cá trắng chấm với rau tần
Muốn rời chốn cũ cho gần mẹ cha.

Dao vàng cắt bánh mì Tây
Cao non khéo bửa cũng dầy
Lòng thương anh vô hạn cha mẹ rầy em hết thương.

Đêm qua nằm ngủ sập vàng
Trông xuống sập bạc thấy chàng nằm không
vội vàng cởi áo đắp chung
Tỉnh ra em vẫn nằm không một mình.

Đu đủ tía ngọn rau dền cũng tí
Khoai lang giâm ngọn mía cũng giâm
Mù u chụm lộn với tràm
Em giữ sao cho trọn đạo kẻo làng cười chê.

Đêm khuya thức dậy xem trời
Thấy sao bên Bắc đổi dời bên Đông
Làm sao cho hiệp vợ chồng
Cho lê hiệp nhãn, cho rồng hiệp mây.

Đường Nhà Bàn nó trơn như mỡ
Đường ngoài chợ lạnh tợ thâm sương
Giăng tay se sợi chỉ hường
Kết duyên chồng vợ kiếm đường ra vô.

Đèn nào cao bằng đèn Châu Đốc
Đất nào dốc bằng đất Nam Vang
Một tiếng anh than hai hàng lụy nhỏ
Còn một mẹ già biết bỏ ai nuôi.

Đèn nào cao bằng đèn Châu Đốc
Gió nào độc bằng gió Gò Công
Nổi một trận giông lạc vợ mất chồng
Đêm nằm nghĩ lại phật phồng lá gan

Đèn nào cao bằng đèn ông Chánh
Bánh nào trắng bằng bánh bò bông
Anh thương em từ thuở má bồng
Bây giờ khôn lớn lấy chồng bỏ anh.

Đèn nào cao bằng đèn Chợ Mỹ
Lộ nào kỹ bằng lộ Cần Thơ
Anh thương em lững đững lờ đờ
Tỷ như Tôn Các ngồi chờ Bạch Viên.

Đêm khuya vắng vẻ thỏ thẻ hỏi nàng
Tiền riêng bao chút, vòng vàng mấy đôi
Cũng vì duyên nợ lôi thôi
Đôi ta gặp gỡ nửa đường đứt dây.

Đi bán bánh bò
Một vốn mà chín mười lời
Em biểu anh cứ việc ăn chơi
Để em đi bán kiếm đồng lời nuôi mẹ nuôi cha.

Đèn nào cao bằng đèn Sở Thượng
Nhân nghĩa nào trượng bằng nhân nghĩa phu thê
Dầu anh có lạc Sở qua Tề
Năm ba bữa anh cũng trở về thăm em.

Đỏ đỏ đen đen năm ba ngày tết
Mặn lạt sáu bảy ngày xuân
Dầu năm bảy nơi đến nói em hỏng có ưng
Thà em ở vậy, cầm chừng đợi anh.

Điđâu mà chẳng thấy về
Con thơ nhỏ dại, chớ hề viếng thăm
Anh cũng muốn viếng thăm mà sợ nàng mang tiếng
Giả khách qua đường sớm viếng tối thăm.

Đường hành lộ, đường xa cát mã
Điệu tình thương khoan đã bớ anh
Để em trở về gắn công xây lũy đắp thành
Đền ơn cha mẹ sanh thành ra em.

Đón em anh hỏi đôi lời
Xuân thu ngoại cảnh mấy đời gặp nhau
Giận thời nói vậy em ơi
Khó thời tại vận mồ hôi tại trời
Có thương thì noi cho mau
Để anh dựng lễ trầu cau bỏ giềng.

Đêm khuya thức dậy xem trời
Thấy sao bên Bắc, nước mắt em chảy bên Đông
Làm sao cho hiệp vợ chồng
Chi là hiệp nhạn
Châu rơi từng đoạn
Ruột thắt từng cơn
Em với anh như gối với giường
Dẫu có xa nhau nữa thì cũng đừng tiếng nghi.

Dậm chân kêu bớ trời xanh
Bỏ vòng dây xuống buộc anh với nàng
Chừng nào bể cạn lòng thàng
Chừng ấy mới biết dạ nàng thương anh
Chừng ấy mới biết dạ nàng thương anh

Trời xanh bãi biển cũng xanh
Để coi bông cúc ngã nhành về đâu
Bông Ngâu rụng xuống gốc ngâu
Lòng thương người nghĩa đâu đâu cũng tìm
Ngó lên trăng xéo lưỡi liềm
Bởi người nghĩa lỗi niềm mẹ cha.

Em ơi ở lại đừng phiền
Anh đi làm mướn kiếm tiền cưới em.

Em đừng bán bạn thuyền quyên
Trăm sợi dây chuyền cũng của anh cho.

Em nằm ôm gối khóc than
Gối ơi là gối bạn lang đâu rồi

Em về dọn dẹp loan phòng
Mười ba nhóm họ buổi rằm giao duyên.

Em đi lên đi xuống cầu dừa
Lấy ai có chửa đổ thừa cho anh.

Có chồng phải bận bịu theo chồng
Đắng cay em chịu nực nồng em phải theo.

Em đặng chữ trung, em bất tùng chữ hiếu
Em đặng chữ tam tùng, thất hiếu mẹ cha.

Em để chế cho ai, mà tóc mai em rành rạnh
Em để chế cho chồng, hiếu hạnh em đâu.

Em ơi phụ mẫu sanh, để phụ mẫu định
Sau em dám tư tình cãi lệnh mẹ cha.

Em lén cha lén má
Em lấy khóa mở rương
Lấy đồ lấy đạc ra ngoài đường chờ anh.

Em về lén má
Lấy chìa khóa mở rương
Quần bao nhiêu em lâý hết
Ra tại lộ Đông Dương em đón mình.

Em ơi đèn tọa đăng mà em thắp ở bàn thờ
Dầu phụ mẫu vặn lên, thì em vặn xuống cho ngọn đèn lờ anh vô.

Em ơi, bạc trăm anh đây từng thấy
Mà bạc giấy anh đây thấy thường
Vái trời qua năm mùa lúa trúng
Để anh đây sắm dù hường cho em đi.

Nosomovo (Sưu tầm)